دلنوشته‌های علی زمانی

آجرهای نسوز آلومینی به دیرگدازهایی گفته می‌شود که دارای درصد Al2O3 بالایی باشند. مشخصا با افزایش درصد آلومینا، خواص حرارتی و مکانیکی آجر بهبود یافته و انتخاب نوع آن برای کوره‌های مختلف بر اساس این ویژگی صورت می‌پذیرد. ماده اولیه تشکیل‌دهنده این آجرها شامل محدوده وسیعی از کانی‌های طبیعی یا مصنوعی از جمله بوکسیت، مولیت، کوراندوم، آندالوزیت، سیلیمانیت و کیانیت است.

فروش بالای آجر نسوز آلومینی اغلب به خاطر مقاومت در برابر دماهای بالا، پوسته شدن، ضربه، سایش یا فشار است. همچنین تقاضای وسیع آجرهای آلومینی می‌تواند به مقاومت خوردگی مطلوب آن‌ها در مقابل اسید و سرباره‌های خنثی در دمای بالا، بازگردد. این آجرها معمولا در گروه‌های 50 الی 90 درصد آلومینا دسته‌بندی می‌شوند. دیرگدازهای 50 درصد آلومینا با خلوص بالا، تخلخل کم و مقاومت خارق‌العاده در مقابل هجوم قلیا و خزش در هنگام اعمال بار، در دودکش‌های پخت، قوس‌های الحاقی تانک شیشه، کوره‌های دمشی و کوره‌های کربن سیاه (دوده صنعتی) استفاده می‌شوند. ضعف در محیط های احیایی حاوی منو اکسیدکربن از محدودیت‌های این نوع آجر نسوز است.

آجر نسوز شاموتی (آلومینوسیلیکاتی)

این آجرها پر مصرف‌ترین نوع آجرنسوز صنعتی هستند که ماده اصلی تشکیل‌دهنده آن‌ها خاک‌های نسوز آلومینو سیلیکاتی کلسینه شده (شاموت) است. آجر شاموتی دارای هدایت حرارتی و انبساط حرارتی کم بوده و به علت ارزانی و فراوانی مواد اولیه و سادگی روش تولید، از آجرهای نسوز صنعتی پرطرفدار است. فروش آجر آلومینوسیلیکاتی (شاموتی) به پنج گروه استاندارد زیر تقسیم می‌شود:

• سوپر دیوتی
• های دیوتی
• شبه سیلیسی
• مدیوم دیوتی
• لو دیوتی

آجرهای رس دیرگداز «های‌دیوتی» و «سوپر دیوتی» معمولا از ترکیبی از رس‌ها ساخته می‌شوند. جالب است ببدانید در میان خاک‌های رس، رس‌های فلینتی و کائولن‌های درجه یک در دیرگدازیِ بالا نقش مهمی ایفا می‌کنند. همچنین رس‌های پلاستیکی آجرهای نسوز، در استحکام پیوندها سهیم‌اند. فروش آجر نسوز این نوع آجر به نسبت استفاده از این رس‌ها در یک ترکیب و کیفیت آن‌ها بستگی دارد. ضعف در برابر سرباره ها و محیط های قلیایی از معایب این نوع آجرنسوز است.

  دمای ذوب آجرهای نسوز

در جدول زیر دمای ذوب انواع مختلف آجرنسوز ارائه شده است:

نکات مهم

خریداران برای انتخاب بهترین و مناسب‌ترین آجرنسوز در بازار، لازم است نکات زیر را مورد توجه قرار دهند:

• استاندارد میزان جذب آب در آجرهای معمولی، ما بین 6 تا 18 درصد است. این در حالی‌ است که در آجر نسوز، میزان جذب آب باید کمتر از 2 درصد باشد.
• تحدب و تقعر آجر نسوز نباید پیچیدگی داشته باشد.
• تلورانس ابعاد ( کوچک‌ترین سایز و بزرگ‌ترین سایز استاندارد) باید مد نظر قرار گرفته شود.
• نمک‌های محلول در آجر معمولی از 6 درصد نباید بیشتر باشد، اما در آجر نسوز ضروری‌ است این مقدار کمتر از 1درصد باشد.
• آجرهای نسوز به هیچ عنوان نباید لب پریدگی داشته باشند.
• حتما مقاومت لازم در برابر یخ‌زدگی و شرایط جوّی مانند رطوبت بالا و دمای بالا را داشته باشند.
• به هیچ عنوان نباید ترکی از فاصله 1متری در زاویه 45 درجه در آجر نسوز دیده شود.